Interview

Olphaert den Otter

 

Olphaert den Otter (1955) is een Nederlands beeldend kunstenaar. Olphaert leeft erg duurzaam en milieubewust en deze thema's zijn dan ook terug te zien in zijn werk. Zijn werk bereikt een fraaie spanning tussen figuratieve en autonome kunst. Olphaert gebruikt ei-tempera waarmee hij zelf verf maakt. Ondanks de matheid van het materiaal weet hij toch heldere kleuren te verkrijgen. Hierover gaan we met hem in gesprek.

Het vervolg, het 2de deel, van het interview is te vinden op de magazine van Hester Karels.

(Zie site Hester)

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Welkom, aangenaam, wat fijn dat we met u mogen praten over een aantal zaken. We willen u beter leren kennen en verder praten over het kunstenaars vak. Wij zijn Hester en Monica en studeren op in Arnhem op ArtEZ aan de opleiding DBKV en nemen vol enthousiasme dit interview af voor 1 van onze vakken genaamd actualiteit. We zien er naar uit veel van u te leren en te horen! ​

​

Ja, jullie ook welkom in mijn online atelier. Een beetje anders dan normaal in deze corona tijd, helaas maar we gaan er het beste van maken. Ik zal mezelf eerst even wat meer voorstellen. Ik ben Olphaert den Otter en kunstenaar in Rotterdam. Ik leef erg duurzaam. Ik ben 65 jaar en werk al best lang in dit vak. Het is 40 jaar geleden dat ik van de academie af kwam. Toen was de kunstacademie nog een opleiding van 5 jaar dus ik ben al 45 jaar nonstop met dit vak bezig. Dat is best lang! Ik heb nu een grote tentoonstelling in Heerenveen. We hopen dat het open blijft in verband met corona. 3 weken geleden is het open gegaan. Daar staan meer dan 200 werken van mij. Er is ook een boek van verschenen, met alle kunstwerken erin. De tentoonstelling staat er tot 31 Januari 2021.  

​

Is de tentoonstelling ook online te bekijken?  

​

Nee, de opening van de tentoonstelling staat wel online. Die kun je op de site van het museum zien. Ik probeer wel nog een presentatie te maken van de tentoonstelling want ik heb hier jaren aan gewerkt. Jullie leren me vast beter kennen komend uur. Brand los, kom maar op met jullie vragen! 

​

Om even door te gaan op uw tentoonstelling, we vroegen ons af of u daar iets meer over wilt vertellen, over het werk dat u daar exposeert. 

​

Er hangen dus ongeveer 200 werken en dat museum, museum Belvédère, is gespecialiseerd in landschappen. Het ligt ook prachtig in een landschap. Ik dacht dan ga ik ook de focus liggen op landschappen in mijn werk. Met mijn werk ga ik verschillende kanten op maar ik heb gekozen om werk op te hagen wat daarmee te maken heeft. Maar mijn landschappen hebben geen mooi vergezicht, er zijn wel onder gaande zonnen etc, maar er is bij mij altijd iets aan de hand. Ik reflecteer op hoe het landschap er aan toe is. We maken een hele bijzondere en aangrijpende periode mee. In de geschiedenis van de aarde is dit voor het eerst dat er geologisch heel veel veranderd maar dan ter gevolgen van het ingrijpen van de mens. Dat is helemaal nieuw. In de geschiedenis van de geologie is natuurlijk veel gebeurt, de ijstijd bijvoorbeeld, maar dat was altijd een natuurlijk proces. Dit is ook een natuurlijk proces maar 1 aspect van de natuur namelijk homosapiens. Die hebben daar een volledige greep op gekregen. Alles wat er nu gebeurd is een gevolg van ons handelen. En ik kan niet anders dan het daar over hebben. Ik heb hier een boek liggen dat heet ‘Het rapport van de club van Rome’. Dit boek is bijna 50 jaar oud het is in 1972 verschenen en ik heb het toen ook gekocht. Dat is de eerste keer dat er echt gewaarschuwd werd dat er wat moet gebeuren met de aarde, dat het anders moet. We kunnen niet steeds maar blijven groeien. Ik was toen 17 en toen was ik er al mee bezig. Dus het is helemaal niet raar dat langzamerhand in mijn werk dat ook een thema geworden is. Dat is extreem te zien in mijn tentoonstelling waar ik gebruik maak van krantenfoto’s. Van dingen die we allemaal kennen en allang gezien hebben. Maar doordat ze nu geschilderd zijn merk ik dat mensen daar heen anders naar kijken. Een krantenfoto wordt vervangen door een andere of vergaat. Maar als je het stil zet als kunstwerk en je gaat er met verf, liefde en aandacht mee om dan gaan mensen ook heel anders kijken. Mensen zeggen het is een indrukwekkende tentoonstelling, het blijft in mijn hoofd zitten en dat is toch wonderlijk want ik laat 200 werken zien en dat is niets met de miljoenen werken die elke dag aan ons voorbij gaan. En die 200 werken laten ons heel anders kijken naar alles wat we eigenlijk al zouden moeten weten. Dat vind ik heel apart en bijzonder dat dat gebeurt. Dat is in het kort wat ik over de tentoonstelling kan vertellen. 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Het is tof om te horen dat op zo’n jonge leeftijd dit onderwerp u al heel erg inspireert en daarmee werkt en dat dat nu ook heel actueel is, in deze tijd. 

​

Ja want dat was het natuurlijk niet. Dat boek was er wel wat mensen ook wel gelezen hebben maar dat is helemaal op de achtergrond geraakt. Maar ik heb mijn leven daar helemaal op gebaseerd. Ik zit nu achter een computer die al 10 jaar oud is, ik heb geen auto, nooit gehad, ik leef als vegetariër. Mijn vrouw en zoon leven ook zo. Mijn hele leven zit zo al heel lang in elkaar. En heel langzamer hand is het in mijn werk ook steeds belangrijker geworden. Ik heb dat op mijn manier geprobeerd uit te dragen. Dat is nog niet zo makkelijk. Wat kun je doen? Ik wil de hele bekende beelden van overstromingen, bosbranden of wat ook uit de krant doormiddel van een kunstwerk zo hele andere aandacht vragen. Ik heb mensen in mijn atelier gehad die moesten huilen door mijn werk wat ik liet zien. Dat vind ik opmerkelijk omdat het beeld op zichzelf bekend is.  

​

Dat is ook uw doel, om mensen aan het denken te zetten en misschien te laten veranderen om minimalistisch te gaan leven? 

​

Ik twijfel of ik dat een doel zou noemen want dat komt doordat kunst niet zo zeer een instrument is. Je drukt niet op een knop en dan krijg je dat resultaat. Kunst heeft veel meer mentale invloed op mensen. Dat is wel wat je wilt, dat dat gebeurt. Het is niet zo dat ik kan zeggen: ik wil dat doel bereiken, en als ik dat niet bereik dan is het mislukt. Dan moet ik wat anders proberen, nee, zo simpel is het niet. Maar ik ben met dingen bezig en ik wil andere mensen daar deelgenoot van maken. Als het ware uitnodigen om die zorgen die ik heb te delen en daar misschien ook naar te handelen. Maar ik heb mensen niet aan een touwtje en al zou dat lukken bij hoeveel mensen zou dat dan lukken? Daar moet je ook bescheiden in zijn. Als iedereen die mijn tentoonstelling ziet denkt: ik ga nooit neer vliegen, ik word vegetariër, ik doe mijn auto de deur uit of wat ook, dan nog is het op wereldschaal erg klein. Dan nog, ik kan niets anders doen dan dit doen.  

​

Wat erg typerend is aan uw manier van schilderen is dat u uw eigen techniek heeft, namelijk ei tempera. Hoe heeft u die techniek ontdekt en wat heeft het voor effect/impact?  

​

Het heeft best een groot impact. Het is begonnen toen ik op de kunstacademie zat in het 4de en 5de jaar. Op enig moment keek ik in een pot pigment, ik werkte met olieverf, en toen zag ik iets waarvan ik dacht die kleur ken ik maar het heeft een heel andere stoffelijke, fluwele uitstraling dan de verf die uit een tube komt, waarom is dat zo? Kan ik niet verf krijgen die er zo uitziet als dat pigment zelf? Dat heeft geleid tot een zoektocht met heel veel missers. Na heel lang zoeken stond ik in feite mijn eigen acryl te maken dus slaat ook nergens op. Dus ik ging weer verder. Want wat ik zocht was een pigment dat alleen overblijft op het werk maar dat het toch geplakt zit aan het doek. Dat zijn 2 strijdige dingen. Toen kreeg ik een les over ei tempera en toen wist ik het, volgens mij was dat het geen waar ik naar op zoek was. Toen ben ik daarmee gaan experimenteren, heel veel mislukkingen maar het is me toch gelukt. Het was heel lastig maar alles wat lastig is moet je leren. Ik snap nu bijvoorbeeld niet meer waarom ik in het begin zo moeilijk deed. Het is net als veters strikken, als je dat weet en kent maak je een andere of jezelf belachelijk als je het niet kunt. Dat lijkt ook moeilijk terwijl je dat niet vindt als je het kan. Als nu een werk klaar is dan straalt het gewoon door dat materiaal. Het 2de is, dan komt het milieu aspect weer naar voren, het is water verdunbaar dus ik gebruik geen oplosmiddel. Als je dat even omslaat naar 40 jaar dan is dat een enorme plas terpentine. Dat is bij mij gewoon water. Mijn kwasten kan ik met groene zeep schoonmaken en ik gebruik al jaren dezelfde kwatsen. Zelfs een aantal die ik al gebruikte op de academie.

 

 

  

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Vaak worden kwasten na een week al weggegooid natuurlijk. 

​

Ja dat komt bij mij niet voor inderdaad. Het droogt niet in, het wordt geen plastic laag zoals bij acryl en ik maak het altijd heel goed schoon. Dat is ook vanwege de ei tempera want dat kan bederven dus ik werk erg schoon. Zo doe ik onwaarschijnlijk lang met mijn penselen. 

​

Interessant wat voor effect dat heeft op het doek. Het heeft dus een veel helderdere kleur als je naar het beeld kijkt? 

​

Ja in principe werkt dat zo ja. Als acryl gebruikt vormt dat echt een laag op je doek. Als het droog is kun je dat lostrekken als een plakje verf. Die pigment delen zitten verpakt in acryl, kunsthars. Bij ei tempera zit dat ook, maar veel minder, maar een kwart. Dat wordt ook opgenomen door het eigeel waardoor het nauwelijks meer een rol speelt maar het lijmt wel. Het wordt alleen geen velletje waar de kleur doorheen moet breken. Het lijkt erop te liggen en daarom maakt het de kleur zo helder. Je hebt gelijk toegang tot de kleur.  

​

Kunnen we dus zeggen dat deze techniek op de manier zoals u hem gebruikt nog nooit eerder is gebruikt? 

​

Nee want hij werd voor 1450 uitgevonden en was dat techniek die toen gebruikt werd. In de middeleeuwen was het heel gebruikelijk. Dat is allemaal ei tempera wat toen werd gebruikt. Het is heel kwetsbaar maar als het uitgehard is wordt het zo sterk als steen, daarom kan het zo lang blijven bestaan. 

​

Hoelang duurt het proces van het uitharden? 

​

Dat hangt van het pigment af. Bij sommige krijg je het savonds al moeilijk van je bordje maar andere blijven heel lang nat. Ik heb wel eens proefjes gedaan met hele oude werken die ik dan niet meer wilde hebben. Ik gooide het in een bak met water en er gebeurde gewoon helemaal niets mee, dat is alleen in het begin. Als je dat een week doet kun je het helemaal schoonspoelen. Na een jaar wordt dat snoei hard en kun je het alleen verwijderen door het te schuren.  

​

U vertelde al dat u op de kunstacademie heeft gezeten maar, wat is de geschiedenis vanaf uw 17de, vanaf dat u het boek las en dat u interesse kreeg in het onderwerp? Wat is er gebeurt vanaf dat moment tot nu? 

​

Toen ik op de academie zat ging ik gewoon het vak leren. Ik was me nergens van bewust. Het vak schilderen leren dat deed je toen. Het was in de mode dat je schilderij zichzelf representeerde. Het was erg abstract wat werd aangeleerd en dat heb ik me ook wel in verdiept. Dat heeft me ook wel aangetrokken, zeker toen ik met materiaal ging experimenteren natuurlijk. Toen ik in het 2de of 3de jaar zat kreeg ik hele ander aspecten in het kunst schilderen te weten. Ik vond al die verschillen heel lang al aantrekkelijk. Als je nu naar mijn werk kijkt is dat en conceptuele houding, zoals ik toen geleerd heb. Het maakt niet uit hoe of waar je het kunstwerk ophangt, het spreekt toch wel. Ja, het moet recht hangen, maar verder maakt het niet uit. Het thema is zo door de jaren heen steeds belangrijker voor mij geworden. Het thema is voor mij al jaren belangrijk en nu wordt het in de wereld ook actueel.  

​

Het is gewoon een vak wat je moet leren en onder de knie moet krijgen natuurlijk. 

​

Het vak heb ik gewoon moeten leren inderdaad, dat duurde ook een tijd, ook na de academie. Je moet leren hoe je met je kwasten omgaat. In het begin twijfel je en als je twijfelt levert dat vaak niet de beste dingen op. Het is heel veel over winnen en dat duurt gewoon een tijd en dat is oke. Het komt wel. Daar wil ik nog wel wat over zeggen. Kijk, mijn werk is gebaseerd op foto’s en die foto’s die zijn allang weer weg gegooid maar mijn werk blijft. Dat is typisch iets wat bij mij past. 1 van onze grote problemen in deze tijd is dat we heel kort met dingen doen. Dat geld voor producten maar dat geld ook voor beelden. Ik recycle beelden en doe dat op een duurzame manier. Die beelden die blijven dus bestaan. Dan kom je in een heel ander tempo en dat is misschien wat de onderliggende boodschap van het werk. Doormiddel van een eigen techniek. Ik ben van de week met een werk van 18 bij 26 centimeter bijna de heel week mee bezig geweest maar dat is oké omdat het zo lang blijft bestaan. Het doet niet ter zake als er nog een week nodig was. Dan had ik dat ook gedaan. Ik heb een heel andere belevenis van tijd. Maar mijn penseel streken, die zijn snel. 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Om terug te komen op de vorige vraag over uw geschiedenis, wat heeft u na de kunstacademie gedaan? 

​

De kunstacademie is mijn enige studie geweest. Ik was blij dat ik er vanaf was moet ik zeggen. Ik heb ook eerst een andere opleiding gedaan. Ik heb de pabo gedaan dus heb ook lesbevoegdheid. Maar dat was vooral omdat mijn vader wilde dat ik dat ging doen. Ik heb dus in totaal 8 jaar hbo gedaan dus was daar goed zat van. Ik ben gelijk aan de slag gegaan.  

​

Doet u daar nu nog wat mee, met uw lesbevoegdheid? 

​

Nee heb ik wel gedaan. Ik heb wel les gegeven, Ook in Arnhem zelf. Ik ben daar jaar docent geweest. Ik heb ook vrij veel les gegeven aan Minerva in Groningen. Aan de koninklijke academie in Den Haag en in Rotterdam. Telkens een paar jaar daar een paar jaar daar.  

​

U bent niet begonnen met fulltime schilderen na het studeren maar u nam eerst een baan of naast het schilderen erbij? 

​

Ja in het begin wilde ik fulltime schilderen maar ik verdiende natuurlijk helemaal niks. ZO gaat dat, niemand kent je en je bent er zelf ook nog helemaal niet. In de eerste jaren was ik deels huisschilder en deels kunstschilder. Dan ging ik een paar weken weer klussen bij iemand en dan verdiende ik wat geld. Ik denk en ik hoop dat ik toen beter was als kunstschilder dan als huisschilder. Maar ik ben nog ergens eruit geschopt gelukkig. Dat heb ik gedaan totdat ik les en cursussen ging geven. Ik heb ook cursussen gegeven aan mijn atelier. Langzamerhand ben ik het verdienen wel meer gaan verschuiven naar eigen gemaakte werken. Nu, 10 jaar geleden ben ik helemaal gestopt met het les geven. Nu komt mijn inkomen dus helemaal uit mijn schilder kunst. Maar in deze tijden van crisis is dat moeilijk hoor.  

​

Is het kunstenaarschap voldoende om van te leven? 

​

Nu wel ja, naar omstandigheden dan. Nu met de corona pandemie en mijn dure aanzet naar de tentoonstelling. Ik heb geen galerie dus het verkopen doe ik helemaal zelf. Dat kost ook extra geld. En dat heb ik afgelopen jaar helemaal geen energie in kunnen steken omdat ik de tentoonstelling aan het voorbereiden was. Ik teer nu op mijn spaargeld maar ik kom er wel door! Ik weet al dat ik volgend jaar een aantal werken van de tentoonstelling kan verkopen en meegeven want die zijn al verkocht. En daar kan ik dan de komende tijd wel weer van leven. Dat komt wel goed. 

​

U vertelde ons dat u vrij simpel leefde dus de lat ligt voor u misschien niet zo hoog? 

​

Klopt, wij kunnen met heel weinig heel veel doen. Maar goed, we hebben ook een huis nodig en een atelier. We eten biologisch, dat is wel duur natuurlijk. Dus er is wel geld nodig. En als we geld over hebben dan kopen we meestal kunst. Daar gaat ons extra geld naar toe. (laat wat gekochte kunst zien in zijn huis op beeld) 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Is het allemaal van Nederlandse kunstenaars wat er in uw huis hangt? En zijn de werken van kunstenaars die u inspireren? 

​

Veel wel. Maar niet uitsluitend. Deels ruil ik de kunst ook. De kunstwerken zijn inderdaad van kunstenaars die me inspireren of waar we tegenaan lopen. We hebben best veel kunstwerken met een scherp randje. Waar iets mee gezegd wordt, waar je soms niet heel blij van wordt in eerste instantie. (laat een kunstwerk zien op beeld als voorbeeld) Iemand zei ooit een keer jullie werken zijn allemaal een beetje eng. Toen zagen wij het ineens ook. Maar daar houden wij kennelijk van. Er moet energie in zitten een soort spanning. Een rustig bloemen stilleven doet ons niets. Dat is in mijn werk natuurlijk ook het geval dus dat zal vast de reden zijn waarom dat hier hangt.  

​

U verdient dus genoeg geld om naast uw kunstenaarschap geen baan te hoeven hebben? 

​

Nee. Ik heb een paar hele goede jaren achter de rug. En als ik een paar grote schilderijen verkoop dan is mijn jaar al goed. Dat gebeurt niet elk jaar dus jaren verschillen ook heel erg van elkaar. Maar tegenwoordig denk ik het komt wel goed. 

​

Het is natuurlijk wel iets wat we vaak horen, dat kunstenaars nog een baan er naast hebben. Of bijvoorbeeld in lesgeven of workshops aan hun atelier o.i.d. Om zo toch rond te kunnen komen.  

​

Ja klopt, en dat laat mij ook wel beseffen hoe goed ik het heb. Het is echt bijzonder dat wij er nu van kunnen bestaan.  

​

​

Het vervolg, het 2de deel, van het interview is te vinden op de magazine van Hester Karels.

(Zie site Hester)